YELKEN KANAT MI ? YAMAÇ PARAŞÜTÜ MÜ?

YELKEN KANAT MI? YAMAÇ PARAŞÜTÜ MÜ?

Pekala , artık uçmak , bu işin bir parçası olmak  istiyorsunuz. Bu zamana kadar çevrenizden , arkadaş ortamınızdan , filmlerden , internet ya da televizyondan sportif havacılığa dair bir şeyler az yada çok duyup gördünüz. En azından Fethiye’de yapılan tandem yamaç paraşütü uçuşları veya Kapadokya ’da ki balon uçuşlarından haberdarsınız.

Planör,uçak,helikopter, wingsuit, serbest paraşüt gibi insanların uçuş yaptıkları onlarca yöntem ve araç varken, kişisel anlamda pratiklik,eğlence,ekonomiklik ve yapılabilirlik açısından  yelken kanat ve yamaç paraşütü karşımıza iki seçenek olarak çıkıyor.

Peki sizce hangisi? Yada hangisi size daha uygun olabilir?

Yelken kanat mı yoksa yamaç paraşütünü mü seçeceğimize karar verirken arkadaşımızın yaptığını mı yoksa bir arkadaşın tavsiyesini mi yoksa dışardan bakıldığında göze en hoş gözükeni mi seçeceksiniz ?

İşte seçiminizi doğru ve profesyonel bir şekilde yapmanız için   her iki hava aracının avantajlarını ve dezavantajlarını objektif bir bakış açısıyla ortaya koyan bu yazıyı kaleme aldım. Umarım hepiniz faydalı bulursunuz.

 

1.SÜZÜLME ORANI

Yelken kanat, belirli bir yükseklikten stabil bir havada yamaç paraşütüne göre daha uzun mesafe kateder. Başlangıç seviye yelken kanatlar 9:1 oranında süzülürken( yani her 1 birim düşüş için 9 birim ileri mesafe), ileri seviye yelken kanatlar 13-17:1 , yarışma tipi kanatlar ise 20:1 oranında süzülebilir.

Yamaç paraşütü ise başlangıç seviyede sadece 5-7:1 , ileri seviyede ise 8-9:1 oranında süzülebilir.

2.ALÇALMA  ORANI

Alçalma oranınız ne kadar az ise havada kalmanız stabil bir havada o kadar kolaydır. Başlangıç seviye yelken kanatlar dakikada 50-60m süzülürken , ileri seviye yelken kanatlarda bu oran 40-50 metreye kadar düşer.

Başlangıç seviye yamaç paraşütleri 55-65 m/dk alçalış oranına sahiptirler.

3.SÜRAT

Başlangıç seviye yelken kanat 30-80 km/sa sürat aralığında uçuş yaparken ileri seviyelerde bu aralık 30-185 km/sa kadar artmaktadır. 185 Km/sa sürat bu zamana kadar yarışmada tespit edilen en yüksek sürattir.

Yamaç paraşütü ise başlangıç seviyede 28-40 km/sa ileri seviyede ise (-)30-65 km/sa arası bir hız aralığına sahiptir.

4.TÜRBÜLANS

Yelken kanat diğer adıyla delta kanat türbülans ile son derece iyi bir şekilde başedebilir , çünkü sabit bir kanat yapısına sahiptir. Pozitif 6G’ye kadar sertifiye edilmiştir. Yani ağırlığınızın 6 katına kadar yelken kanatın sizi taşıyabileceği sertifiye edilerek güvence altına alınmıştır. Bu özellik size havada iken yelken kanatınız yapısal hasara uğramadan rahatlıkla her türlü manevrayı yapma imkanını verir. Bunu 747 Jumbo jet yolcu uçağının kendi ağırlığının 3,5 katına kadar taşımaya kabiliyetli olduğu ile kıyaslarsak , yelken kanatın ne derece sağlam olduğunun farkına varabiliriz.

Yelken kanatla uçarken yedek paraşütün kullanımı bu zamana kadar genellikle akrobasi yapan pilotlar tarafından yapılmıştır. Bunun nedeni ise akrobasinin yanlış yapılmasından dolayıdır. Akrobasi yapmayan yelken kanat pilotları büyük ihtimalle hayatları boyunca yedek paraşüt kullanmaya hiç ihtiyacı olmayacaktır.

Havacılığa yeni adım atan insanların bir kısmı yamaç paraşütlerinin sırf paraşüte benzemesinden dolayı daha güvenli olduğu kanısına varır. Bu yanlış bir varsayımdır.

Yamaç paraşütleri şiddetli türbülanslarda kapanma eğilimine sahiptir, hatta hafif türbülanslarda bile kapanabilir. Bazen bu kapanmalarda açılmayabilir ve yamaç paraşütü pilotu yedek paraşütünü kullanmak zorunda kalabilir. Çoğunlukla kapanan kanat pilotun herhangi bir müdahalesini gerektirmeden kendi kendine açılır fakat bu yaklaşık 100 metre irtifa kaybıyla sonuçlanır. Yedek paraşüt kullanımı yamaç paraşütü uçuşlarında çok daha fazla rastlanır  ve yüksek türbülanslı havada yamaç paraşütcüleri kesinlikle uçmamalıdırlar.

5.RÜZGARA KARŞI KOYMA KABİLİYETİ

Yelken kanatla baş açısını kolaylıkla ayarlayabilmemiz sayesinde, yüksekteki tehlikeli bulutlardan kaçabilir ,süratinizi artırarak rüzgar karşı yönden gelse bile sisten, buluttan,fırtınadan veya engebeli araziden uzaklaşabilirsiniz. Baş açısını ayarlayarak süratinizi artırabilmeniz sayesinde  hiçbir zaman rüzgarın insafına kalmazsınız. Ama siz gene de dikkatli olun, hatalı bir karar sizi bulutlardan kaçamayacak bir pozisyona sokabilir.

Yamaç paraşütleri, rüzgara karşı koyma kabiliyetinin düşük olması nedeniyle , yüksek rüzgarlı havalarda uçamazlar, hafif rüzgarda uçuşa çıkıp yüksek rüzgara yakalanırlarsa bile bu onlar için tehlikeli olabilir. Güçlü bulutlar çekim enerjisi ile sizi 10 km irtifaya kadar çıkarabilir. Bu  irtifa – 40 dereceye kadar düşer. Zaten deniz seviyesinden 3000 metre yükseklikten itibaren oksijen oranı  insan vücudu için yeterli hale gelmez ve hipoksiya dediğimiz durum başlar. Hatta bazı pilotların sırf bu yüzden öldüğü olaylar mevcuttur. Tüm bu bilgileri yelken kanat için meteoroloji bilgisi adlı yazımdan öğrenebilirsiniz.

Yamaç paraşütünün baş açısının kontrolünün zayıf olması nedeniyle tehlikeli hava olaylarından (CB bulutları, Fırtına vb.) kaçması zor olabilir. Rüzgar, yamaç paraşütünü ağaçlara , engebeli araziye doğru geri atabilir veya yamaçların rüzgaraltı kısmına yani tepenin rüzgarı aksi yönden aldığı  tarafa sürükleyebilir ve burada kuvvetli bastırıcıya maruz kalabilirsiniz. Yamaç paraşütü ile yapılan kazaların bir kısmının nedeni budur. Eğer yamaç paraşütü ile uçacaksanız, meteorolojiye çok dikkat etmeniz gerekir.

6.DAYANIKLILIK

Yelken kanat veya diğer adıyla delta kanat genelikle duraleminyum alaşımlı boruların arasına gerilmiş dakron kumaşından yapılır ve on yıla kadar dayanır. Malzemelerin yamaç paraşütüne göre daha az katlanmaya maruz kalması uzun ömürlü olmasının bir diğer etkenidir.

Yamaç paraşütünün ince naylon kumaştan yapılmış olması zararlı ultraviyole ışınlarında daha fazla etkilenmesine neden olur. Ayrıca yerde beklerken yelken kanat trapezler üzerinde bekler , yamaç paraşütleri yere serilerek bekletilir ve  buda sürtünme ve yıpranmayı artıran bir diğer etkendir. Yamaç paraşütleri ne sıklıkta uçtuğunuza bağlı olarak 4 yıl veya daha az süreyle kullanılır.

7.SPİN VE SPİRAL DALIŞLAR

Spin hava aracının stol olması sonucu veya bir hasar sonucu hızlı bir şekilde irtifa kaybettiği , akrobasi dışında istenmeyen  tehlikeli bir manevradır. Spin ve spiral dalışlar pek çok hava aracı tipinde (uçaklar dahil) meydana gelebilen durumlardır. Modern yelken kanatların ucundaki vortex ve türbülans önleyici yapı sayesinde spine girmek çok zordur ve hatta özel bir teknik gerektirir.

Yanlışlıkla spine girme, yelken kanatlarda çok ileri seviye yelken kanatlar hariç neredeyse imkansızdır. Yelken kanat  o kadar stabil kararlıdır ki  siz hiçbir şey yapmasanız da spinden kendisi otamatikman çıkar.

Yamaç paraşütleri ise, spine girmeyi önleyecek yapıda olmadığı için girmesi olasılık dahilindedir. Türbalans veya yanlış bir komut yamaç paraşütünü istenmeyen bir spine sokabilir.

8.MANEVRA KABİLİYETİ

Yelken kanat diğer adıyla delta kanat sağa sola yatış, ileri ve geri yunuslama (başı aşağı ve yukarı verme) hareketini yamaç paraşütüne göre daha hızlı yapar.

Yamaç paraşütleri temel olarak sadece sağa ve sola kumanda edebilirler. Yavaşlamak için frenleri kullanabilir fakat genellikle maksimum süratlerine yakın bir hızda uçarlar. Hız barı eklentisiyle ekstra sürat kazanabilirler.

Yelken kanatlar daha çabuk hareket edebildiğinden , havada karşılaşma durumunda genelde yamaç paraşütü pilotları sağdan geçme kuralını ihlal eder ve herhangi bir yerinden , sağ yada sol farketmez,  yelken kanatların geçmelerini beklerler.

Yamaç paraşütü düşük sürate sahip olduğu için yelken kanata göre daha küçük yarıçapta dönme avantajına

9.UÇUŞ POZİSYONU

Yelken kanat ile yatay pozisyonda uçarsınız, üzerinizde kanat altınızda ise görüşünüzü kısıtlayacak hiçbir şey yoktur. Üstelik bu pozisyon aerodinamik olarak size avantaj sağlar ve performans artırır. Eğer oturarak gitmek isterseniz , buna uygun harneslerde mevcuttur.

Yelkenkanat ile uçuş pozisyonu adlı yazımı okuyabilirsiniz.

Yamaç paraşütünde ise kendi vücudunuz daha baştan  görüş alanınızı kısıtlar ve geriye bakmanız zordur. Fakat yukarıya olan görüşünüz yelken kanata göre çok daha iyidir.

10.FİYAT

Ortalama başlangıç seviyesi bir yelken kanat 9000 TL-13000 TL arasında iken, yamaç paraşütü 6000 tl-10000 TL arasındadır. Yamaç paraşütü yelken kanata göre daha ucuzdur ancak dayanıklılık süresi göz önüne alındığında yelken kanatın yıllık maliyeti daha düşüktür.

Willswing Marka sıfır yelkenkanat fiyatlarına buradan ulaşabilirsiniz

11.İNİŞ

Bu maddeye gelene kadar genelde yelken kanatın daha avantajlı olduğunu sizlere söyledim fakat inişin kolaylığı konusunda yamaç paraşütü açık ara öndedir.

Yelken kanatı indirmek yamaç paraşütü kadar olmasa da kolaydır, ancak ileri seviye yelken kanatlar daha iyi zamanlama ve yetenek ister. Üstün süzülme kabiliyeti sayesinde yelken kanatlar iniş esnasında çok daha fazla alana ihtiyaç duyarlar.

Yamaç paraşütünü ise düşük hızı sayesinde indirmek çok daha kolaydır ,fakat düşük süzülme oranları yüzünden uygun iniş bölgesine yetişmekte zorlanabilirler.

12.DEPOLAMA VE TAŞIMA

Yelken kanatlar açılmamış durumda iken genelde 30 cm çapında 5m -6.5  uzunluğunda silindirik bir şekilde dururlar. Yaklaşık 20-30 kg ağırlığındadırlar. Genelde insanlar evlerinin varsa garajlarında, bahçelerinde özel yaptırdıkları raflarda bulundururlar. Şahsen ben uzun olan balkonumda yelken kanatımı muhafaza ediyorum. Yelken kanatı taşımak için ise araç gerekir , ki bu yelken kanat için bir dezavantajdır. Bu yüzden arabası olmayan  insanlar için (özellikle henüz öğrenci olan insanlar) karar aşamasında etkili olan bir faktördür. Yelken kanatı taşımak için , arabanızın üstüne özel bir taşıma aparatı yaptırmanız gerekir ki bu bana 400 tl ‘ye mal oldu.

Yelkenkanat depolama ve taşıma hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz

Yamaç paraşütleri ise gene bu konuda oldukça avantajlıdır. Bütün malzemeleri büyük bir sırt çantası haline gelen çantalarında taşıyabilirler ve otobüslerle, toplu taşıma araçlarıyla hatta otostopla rahatlıkla gitmek istedikleri yere uluşabilirler. Depolama kolaylığından bahsetmiyorum bile 😀  yamaç paraşütünü geniş bir gardıroba  bile koyan vardır heralde :).

Yelkenkanat depolama ve taşıma hakkında yazdığım yazıyı okumanızı tavsiyede

13.KURMA &TOPLAMA SÜRESİ

Yamaç paraşütü bu konuda da açık ara öndedir. Diyebilirim ki yelken kanatın en büyük dezavantajı budur. Yamaç paraşütünü 5 dakikada kurarken yelken kanat kurulumu ortalama seviyedeki bir pilot için 20 dakika sürer .

 


Sportif havacılıkta şu iyidir bu kötüdür gibi bir şeyi insanlar genelde söylemezler ,siz yukarıda bahsettiğim hususları göz önüne alarak uçuş emniyeti ,pratiklik, fiyat vs. parametreleri dikkate alarak ,hangilerine  önem veriyorsanız ona uygun biçimde seçiminizi yapmanız gerekir. Ben kişisel olarak her zaman uçuş emniyetini en öne alan tercihlerden yana oldum. Bu yazıyı birilerinin etkisinde kalıp, arkadaş ortamından veya dışardan bakarak değil, işin içerisinden bir bakış sunarak, size en uygun tercihi yapmanız için yazdım. Herkese özgürlük dolu emniyetli uçuşlar.

3 Yorum

Cevap Bırakın